УИХ-аар импортын гурил, тэжээлийг Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж эхэлсэн нь олны анхаарлыг татаад байна. Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн энэхүү төслийг УИХ-аар баталбал гурилын үнэ буурах боломжтой гэдэг асуудал хөндөгдөж буй ч эргээд газар тариалангийн салбарыг эрсдэлд оруулна гэдэг зүйл яригдах болсон. Иймд бид энэ долоо хоногийн VS буландаа Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Д.Амарбаясгалан, Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд Х.Болорчулуун нарын байр суурийг онцолж байна.
Х.БОЛОРЧУЛУУН:
Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд
-Буудайг гурил үйлдвэрлэгчид 700 мянгаар аваад 1 кг гурилыг 2800 төгрөгөөр дөрөв дахин нугалж зарж байгаа юм шиг яриад байгаа. Гурван жилийн өмнөх үнэ. Өнгөрсөн жил 1 саяас 1.1 сая төгрөгөөр авсан.
Яагаад 700 гэдэг үнэ гарсан бэ гэхээр гурван жилийн өмнө гурил үйлдвэрлэгч нарт хөнгөлөлттэй зээл олгоод гурилын үнийг тогтворжуул гэсэн. “Улаанбаатар гурил”, “Од групп хамаарал бүхий ах дүүгийн үйлдвэр. Нэглдүгээр гурилын үнийг 1700 төгрөгөөс хэтрүүлж болохгүй гэтэл нэгдүгээр гурилын үнээ 1800 төгрөгөөр борлуулсан учраас Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар акт тавьсан. Үгсэн хуйвалдсан гэж акт тавьсан юм билээ. Эхлээд бол шүүхийн шийдвэр компанийн талд гарсан. Эцсийн байдлаар шүүхийн шийдвэр гараагүй. Энийг л үгсэн хуйвалдаж үнэ нэмсэн гэхээр ард түмэн итгэнэ шүү дээ. Элэнцгийнх нь мафи байх вэ дээ. Оростой харьцуулахад манайд гурилын үнэ өндөр ч бусад улстай харьцуулахад хямд.
Орост дэлхийн хаана ч байхгүй гурилын үнэ буусан. Афиркийн орнуудад тусламжаар гурил будаагаа өгч байна. Баруун руу гурил нь гарахаа болсьон. Яагаад гурилын үнэ манайхаас хямд байгаа вэ гэхээр Орост техник, үр бордоо, шатахуун бүгдийгээ тариаланчиддаа хөнгөлөлттэй үнээр өгч дэмждэг. Ер нь газар тариалан нь байж хөнгөн хүнсний үйлдвэр хөгждөг гэдгийг Орос төдийгүй бусад орон ойлгодог. Орост гурилын үнэ хямд байгаа нь валютын ханш бага байгаатай нь бас холбоотой.
Дайны өмнө буюу хоёр жилийн өмнө рубль 65.1 байсан бол ноднин 90.1 болсон. Одоо 36 төгрөг болж буурсан. Үүнээс болоод түр зуур гурил будаа төдийгүй бусад бүх бараа хямд байна. Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн энэ төслийг бүлэг дээр дэмжсэн. Энэ шийдвэр газар тариалан төдийгүй гурилын үйлдвэрийг эрсдэлд оруулах хүнд сорилт болно. Газар тариалан гэдэг дуртай цагтаа хаалгаа онгойлгоод нээгээд хаадаг эд биш. Газар нь зэрлэгт баригдана, техник нь элэгдэлд орно. Энийг цаг хугацаа харуулна.
Д.АМАРБАЯСГАЛАН:
Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга
-Гурилын үнэ зах зээлийн өрсөлдөөнгүй улмаас хэт өндөр болсон. Дэлхийн зах зээлээс гурав дахин өндөр ялгаатай болчихсон. Энэ үнэ өөрөө иргэдийн худалдан авах чадварт шууд нөлөө үзүүлж байна, Инляци үүсэхэд 15 хувийн нөлөөлөл үзүүлж байгаа.
Хилийн цаана нэг кг гурил 900 гаруй төгрөгийн үнэтэй байхад дотоодод 2600-3000 төгрөгөөр зарагдаж байгаа.
Улаанбуудай нэг тонн нь 100 ам.доллараас 200 ам.долларын хооронд байгаа. 200 орчим ам.долларт барьж байгаа улаан буудайн өртөг гурил болохоороо кг нь 2600-3000 төгрөг болтлоо өсч байгаа нь зүй бус гэж Засгийн газар үзсэн. Гурилын үнийг чөлөөт өрсөлдөөний зарчмаар бодит үнэ дээр авчрах зорилгоор Засгийн газраас гурилын импортын татварыг чөлөөлөх, ингэхдээ хэмжээ, хугацаа тавихгүйгээр шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тариаланчдын эрх ашгийн асуудал хөндөгдөж байгаа.
Өнөөдөр гурилын үйлдвэр үйлдвэрлэлээ хийж чадахгүй байгаа учраас импортоор оруулж ирэх гэж байгаа юм биш. Энэ салбар импортын татвар тавиулчихаад монопольдоод иргэдэд өндөр үнэтэй гурил худалдаад байгаа учраас зэх зээлийн өрсөлдөөний шугамаар гурилын үнэ тогтох нөхцлийг бий болгох зорилгоор энэ төслийг оруулж ирсэн. Энэ асуудал 2022 оны арваннэгдүгээр сард мэдрэгдэж эхэлсэн үеэс Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар үүргийнхаа дагуу зохицуулалт хийсэн, торгуулиа тавьж, акт үйлдсэн. Харамсалтай нь уг шийдэрийг шүүхэд өгөөд бүтэн жил гаруйн хугацаанд маргаан үүссэн. Дөнгөж сяхан материал дутуу гэдэг шалтгаанаар буцаачихаж байгаа. Улаан буудай өөрөө стратегийн шууд бүтээгдэхүүн. Хөдөө аж ахуйн салбарыг эрсдэлд оруулахгүй байх бодлогоо оруулж ирнэ.
