Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын хүүхэд залуус, өндөр настан хэн бүхэн чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн “Номын өргөө” энэ онд ашиглалтад орно. 2021 онд орон нутгийн төсвийн 4,6 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар эхлүүлсэн тус бүтээн байгуулалт ашиглалтад орсноор орон нутагт 15 ажлын байр шинээр бий болно.
Аймгийн Баян-Өндөр сум 2.8 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар “Чандмань” баг буюу VII хороололд 150 хүүхдийн цэцэрлэгийг ашиглалтад орууллаа. Энэ нь Монгол Улсад сум өөрийн хөрөнгөөр цэцэрлэг барьсан анхны бүтээн байгуулалт болов. Тус цэцэрлэг ашиглалтад орсноор шинээр 27 ажлын байр бий болно.
Улсын төсвийн 2.8 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар Эрдэнэт хотын ууган багуудын нэг Зэст багт “Иргэдэд үйлчлэх багийн нэгдсэн төв” ашиглалтад орлоо.
Төрийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэж буй анхан шатны багуудаа дэмжиж, нэг ижил загвартай цогцолбор барилгыг аймгуудаас анхлан Орхон аймаг ашиглалтад оруулж буй. Энэ удаагийн бүтээн байгуулалт 5 дахь багийн байр юм.
2020-2023 онд эрүүл мэндийн салбартаа орон нутаг онцгой анхаарч улс болон орон нутгийн төсвийн 23.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсний 10,2 тэрбум нь орон нутгийн төсвийн санхүүжилт байна. Үр дүнд Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төв болон 8 өрхийн эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн хангалт 95 хувьд хүрлээ.
Энэ онд хавдрын Бай эмчилгээ, Дурангийн нэгдсэн тасаг байгуулж шинэ эмчилгээ үйлчилгээг нэвтрүүлснээр III шатлалын эмнэлэг рүү зорчих иргэдийн тоог буурууллаа.
Эрүүл мэндийн салбарын гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлж БНСУ-ын Дэгү, Бусан хоттой хамтран ажиллаж байна. Хамтын ажиллагааны хүрээнд эмч эмнэлгийн ажилтнуудаа чадавхжуулах сургалтад хамрууллаа. Мөн Бусаны их сургууль Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд Алсын зайн оношилгоо, эмчилгээний төв байгуулж, хүнд өвчтөнд оношилгоо эмчилгээний зөвлөгөө авч байна.
Багшийн хөгжлийг дэмжих, мэдлэг, боловсрол, ур чадварыг нэмэгдүүлэх, ажиллах орчин нөхцөлийг сайжруулах, багшийн нэр хүнд, үнэлэмжийг дээшлүүлэх зорилгоор “Багш” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна.
Хөтөлбөрийн хүрээнд 2023 оны арваннэгдүгээр сард ЕБС-ийн багш нарын дунд “Би багш” арга зүйн тэмцээнийг хоёр үе шаттай зохион байгуулав. Тэмцээнд 500 орчим багш оролцсоноос ялагч 14 багшийг БНСУ-д туршлага судлах, эрүүл мэндийн үзлэг хамрагдах эрхээр шагнаж, урамшууллаа.
Энэ онд орон нутгийн төсвийн 2.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар Ерөнхий боловсролын 17 сургуулийн 282 танхимын 5072 ширээ, 10144 сандлыг шинэчиллээ. Ингэснээр нийт сурагчийн 92 хувь нь буюу 22018 сурагч стандартад нийцсэн ширээ сандалтай боллоо.
Аймгийн ИТХ-ын ээлжит 15 дугаар хуралдаанаар “Хамтдаа Эрдэнэтэд хөгжье” хөтөлбөрийг батлуулан хэрэгжүүлж байна.
Орон нутагт шилжин ирж суурьшсан иргэдийг дэмжих, төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалт, аж ахуйн нэгжийн уялдааг хангах нь энэхүү хөтөлбөрийн зорилго юм. Энэ онд 2698 хүн шилжин ирсэн бөгөөд үүнээс 108 багш 63 эмч эмнэлгийн ажилтан байна.
Орон нутагт урлагийн төрөлжсөн сургалттай ерөнхий боловсролын сургууль ганц байдаг нь Орхон аймгийн “Уран эгшиг” сургууль юм. Энэ жил орон нутгийн төсвийн 1.3 тэрбум төгрөгийг сургуулийн өргөтгөл, их засварт зарцуулж, сургалтын орчныг шинэчлэв. Тус сургуульд урлагийн 13 төрлөөр 450 гаруй сурагч суралцаж байна.
Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар “Тэгш боломж” төслийг хоёр дахь жилдээ хэрэгжүүлж байна. Ямар нэгэн бэрхшээлээс үл хамааран хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сурч, хөгжих боломж нөхцөлийг хангах зорилгоор хэрэгжүүлж буй уг төсөлд хоёр жилийн хугацаанд 300 гаруй сая төгрөг зарцуулав.
Төслийн хүрээнд Ерөнхий боловсролын зургаан сургууль дээр байгуулсан “Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих” төвд хүнд болон хөнгөн хэлбэрийн бэрхшээлтэй 80 гаруй хүүхэд сурч байна.
Хүнд болон хөнгөн хэлбэрийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч буй эцэг, эх асран хамгаалагчдын эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын зардлыг 10 дахь жилдээ орон нутгийн төсвөөсөө санхүүжүүлж байна.
Энэ хугацаанд давхардсан тоогоор 975 асран хамгаалагчийг хамруулж 512,4 сая төгрөг зарцуулав. Энэ ажил улсын хэмжээнд жишиг болж, ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжих Нийгмийн даатгалын ерөнхий хуульд орж батлагдаад байна.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэ оны есдүгээр сард Орхон аймгийн иргэдтэй уулзаж, иргэдээс гарсан санал хүсэлтэд тулгуурлан хэд хэдэн асуудлыг шийдвэрлэлээ.
- “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-аас улсын төсөвт төвлөрүүлдэг татвараас 50 тэрбум төгрөгийг Эрдэнэт хотын доторх авто замыг шинэчлэх, сайжруулах ажилд зарцуулахаар шийдвэрлэв.
- Орхон аймагт шинээр бий болж буй суурьшлын бүс 2А хороололд 960 хүүхдийн сургууль, 150 хүүхдийн цэцэрлэг, VII хороололд 960 хүүхдийн багтаамжтай сургууль барьж эхлэх төсвийг улсын төсөвт тусгав.
- Спортын төрөлжсөн сургалттай “Ирээдүй Одод” сургуулийн дотуур байрны санхүүжилтийг ирэх оны төсөвт тусгав.
- Нийтийн тээврийн парк шинэчлэл болон Дэнж, Оюут багт “Иргэдэд үйлчлэх нэгдсэн төв” барих санхүүжилтийг шийдэв.
- Аймгийн Стандарт, хэмжилзүйн хэлтсийн лабораторид 750 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмжийн санхүүжилт шийдвэрлэв.
Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар “Орлогод нийцсэн орон сууц” төслийг хэрэгжүүлж Баян-Өндөр сумын Уртын гол багт 5 блок 260 айлын орон сууц барих ажлыг 2021 онд эхлүүлсэн.
Энэ онд эхний хоёр блок ашиглалтад орж, оршин суугчдаа орууллаа. Тус барилгын 1м2 талбайн үнэ 1,952,798 төгрөг юм. Цаашид гэр хорооллын Их залуу баг, Оюут баг, Цагаанчулуут баг зэрэг 9 байршилд орон сууц барихаар төлөвлөсөн.
Монгол Улсын Засгийн газраас 2023-2025 оныг “Монголд зочлох жил” болгон зарласан. Энэ хүрээнд дотоодын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилгоор зэс олборлодог болон борлуулдаг, зэсээр эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг уул уурхайн компаниудаа сурталчилж “Зэс фестиваль”ийг орон нутагт анх удаа зохион байгууллаа. Цаашид Орхон аймаг, Эрдэнэт хот зэсээ брэнд болгож аялал, жуулчлалын салбараа хөгжүүлэх зорилт дэвшүүлэв.
Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолоор дөрвөн жилд нэг удаа зохион байгуулдаг Монголын бүх ард түмний спортын өвлийн XVI наадам, хоёр жилд нэг удаа зохион байгуулдаг Монголын хүүхдийн спортын өвлийн VII наадмыг өнгөрсөн хоёрдугаар сард орон нутагт анх удаа Орхон аймаг зохион байгууллаа.
Улсын хэмжээний хоёр том спортын наадмыг орон нутагтаа зохион байгуулснаар аймаг орон нутгаа сурталчилж, хүүхэд, залуучуудын дунд биеийн тамир, спортоор хичээллэх сонирхлыг нэмэгдүүлэв.
Аймгийн ИТХ-ын 2021 оны 20 дугаар тогтоолоор “Цахим Эрдэнэт-1” хөтөлбөрийг батлуулан хэрэгжүүлж улсад жишиг болохуйц олон ажлыг эхлүүлээд байна. Хөтөлбөрийн хүрээнд энэ онд “Смарт Эрдэнэт” платформыг хэрэглээнд нэвтрүүллээ. Энэ нь орон нутагт төр, хувийн хэвшлийн бүхий л үйлчилгээг нэг дор багтаасан цахим платформ юм.
2020-2024 онд дэвшүүлсэн цахим аймаг болох зорилтын хүрээнд Нутгийн удирдлагын ордны нэг давхарт “Цахим төв”-ийг ашиглалтад орууллаа. Ингэснээр иргэд 215 төрлийн төрийн үйлчилгээг 24 цагийн турш авах боломжтой болов. Мөн “Багийн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөр”-ийн хүрээнд 26 багт “Багийн цахим” буланг ажиллуулж эхэлсэн анхны аймаг боллоо.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилга “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн, “Ногоон Эрдэнэт” хөтөлбөрийн хүрээнд Орхон аймаг 2030 онд хүртэл 20 сая мод тарих зорилтыг дэвшүүлсэн. Хөтөлбөрийн хүрээнд 2023 онд 1.8 сая мод тарив.
Төрийн тэргүүн зэргийн “Чингис хаан” одонт, Монгол Улсын Соёлын элч, Улсын филармонийн Морин хуурын чуулгын шилмэл уран бүтээлийн дээжис Эрдэнэт хотод эгшиглэлээ.
Жил бүрийн арван хоёрдугаар сарын 11-нд тохиодог Эрдэнэт хот, Анхдагч илгээлтийн эздийн өдөр, мөн аймгийн ЗДТГ-аас гурав дахь жилдээ өрнүүлж буй “Соёлыг түгээе” аяны хүрээнд “Морин хуурын чуулга” 45 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр Эрдэнэт хотод тоглов.
Алслагдсан гэр хорооллын багуудад орон сууцны барилга барих боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор Ус, дулаан дамжуулах төвийг барьж байна. Тодруулбал, улсын төсвийн 1.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар Их залуу багт, 4.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар Рашаант, Цагаанчулуут багт, 585 сая төгрөгөөр Уурхайчин багт Ус, дулаан дамжуулах төвийг барив.
Хотын дулааны төв шугамын нэвтрэх чадварыг сайжруулах зорилгоор дулааны төв шугамаа 700-ын диаметртэй шугамаар өргөтгөлөө.
Эрдэнэтийн Дулааны Цахилгаан Станцаас хотын төв хүртэлх 3,5 километрийн урттай үргэлжлэх уг шугамын ажилд улсын төсвийн 4.3 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн юм. Төв шугамын өргөтгөл хийснээр шинээр баригдаж байгаа орон сууц, барилга объектуудын дулаан хангамж сайжрах, хотыг найдвартай дулаанаар хангах боломж бүрдэнэ.
Эрдэнэт хот зүүн урагшаа тэлэх хэтийн төлөвлөгөөтэй. Энэ чиглэлд хөгжих, өргөжин тэлэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор Бохирын III коллектор барих ажлыг өнгөрсөн онд эхлүүлсэн. Нийт 8 километр үргэлжлэх тус ажилд улсын төсвийн 19.9 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт төсөвлөгджээ.
ХХ зууны Манлай бүтээн байгуулалт, Уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэрийн Эрдэнэтийн-Овоо ордыг нээсний түүхт 60 жил, “Эрдэнэт үйлдвэрийг барьж байгуулах тухай” БНМАУ, ЗСБНХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр байгуулагдсаны 50 жил, Эрдэнэт үйлдвэрийн эхний ээлж ашиглалтад орж анхны баяжмалаа гаргаж эхэлсний түүхт 45 жилийн ой энэ онд тохиож байна. Эрдэнэт үйлдвэр нь анх жилд 4 сая тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадалтайгаар зэс молибдены баяжмалын үйлдвэрлэлээ эхлүүлж байсан бол өнөөдөр жилд 37 сая тонн хүдэр олборлон, 32.5 сая тонн хүдэр боловсруулж байна.
ОРХОН АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗАР
