Орос, Украины фронтод тодорхойгүй нөхцөл байдал үргэлжилж, дайн хэзээ, хэрхэн дуусах талаар хэн ч хэлж мэдэхгүй байна. Гэсэн хэдий ч олон улсын компаниуд дэлхийн хоёрдугаар дайнаас хойших хамгийн том хөрөнгө оруулалтыг хийхээр Украинд байр сууриа аажмаар олох болов.
Тухайлбал, Украинд нөөц цахилгаан үүсгүүрийн захиалга ихэссэнтэй холбоотойгоор Туркийн “Aksa Power Generation” компани Киевт тусгай төлөөлөгчөө илгээжээ. Түүний ажил дайнд нэрвэгдсэн улсын одоогийн нөхцөл байдлыг хянахаар тогтохгүй. Дайн зогсох тэр өдрөөс түүний ажил жинхэнэ эхлэх юм.
Европын хөрөнгө оруулалтын банкны тооцоолсноор Украинд Оросын түрэмгийллийн улмаас учирсан хохирлыг арилгахын тулд гадны 1.1 их наяд ам.доллар шаардлагатай аж. Энэ их мөнгөн дүн бүхий сэргээн босголтын ажлыг засгийн газар, түүний удирдах албан тушаалтнууд болон хөрөнгө оруулагчид хүлээж байна. Инфляцитай уялдуулан тооцоод үзвэл энэ нь Германыг ялагдсаны дараа Европ дахь аж үйлдвэрийн сэргэн мандалтыг дэмжиж АНУ-аас хэрэгжүүлсэн Маршаллын төлөвлөгөөнөөс тав дахин их дүн юм.
Туркийн компаниуд өдгөө Украинд гүүр, замыг сэргээн засварлахын зэрэгцээ эрчим хүчний үүсгүүр, явуулын эмнэлгүүдээр хангаж байна. Энэ нь 1.1 их наядаар үнэлэгдэх том тасалбарын төлөөх өрсөлдөөн эхлэх цагт давуу тал болно гэж найдаж байна.
Цаашид Герман, Австрийн компаниуд дэд бүтэц, батлан хамгаалахын салбарт хөрөнгө оруулалт хийх бол “JPMorgan Chase & Co” компани төслийн өмнөх төлөвлөлт хийх төлөвтэй байна. Мөн Дани улс 120 сая евро буюу 130 сая ам.долларыг Миколайвын усан онгоцны төвийн сэргээн босголтод хандивлаад байна.
Дээр дурдсан “Aksa Power Generation” компанийн төлөөлөгчийн хэлснээр Киевт хүн бүр өөрийн хүрээллийг бий болгож эхэлжээ.
Сэргээн босголт хаана явагдах нь ирээдүйн Украин ямар дүр төрхтэй байхыг тодорхойлох болно. Одоогоор Украины 18 орчим хувийг Оросын зэвсэгт хүчин эзэлчихээд байна. Тэгэхээр нутаг дэвсгэрийн хэдэн хувийг Киев эргүүлэн авч чадах, дайны өмнөх үеийн хүн ам хаана амьдран суух зэргээс олон зүйл хамаарна. Украины 3.7 сая орчим иргэн дотооддоо дүрвэсэн бол 6.5 сая орчим хүн гадаадад дүрвэжээ. Мөн олон сая хүн Оросын эзлэн түрэмгийллийн дор амьдарч байна.
Украины 156 мянган км квадрат нутаг дэвсгэр мина болон бусад зэвсгийн нөлөөлөлд өртсөнийг тус улсын Эдийн засгийн сайд Юлия Свириденко мэдэгдсэн билээ. Энэ нь Австриас бараг хоёр дахин том талбай юм.
Дээрх шалтгаануудын улмаас дайны дараах Украины сэргээн босголтыг шууд зураглахад хүндрэлтэй аж.
Ямартай ч улс орноо ЗХУ-ын үеийнхээс илүү сайнаар сэргээн босгох боломж байгааг Украины Дэд бүтэц, сэргээн босголтын хөгжлийн агентлагийн дарга Мустафа Найем хэлжээ.
Одоогийн байдлаар украинчууд улс орноо сэргээн босгох нь бүү хэл дайны хүчин чармайлтаа дэмжихийн тулд тусламж авахаар тэмцэж байна. Унгар улс Европын холбооны 50 тэрбум еврогийн тусламжийн багцыг эсэргүүцэж байсан ч өнгөрсөн сард түүнийгээ цуцалснаар харьцангуй ахиц дэвшил гарсан.
Германы батлан хамгаалахын аварга “Rheinmetall AG” компани Украинд нэн шаардлагатай 155 мм-ийн их бууны сум үйлдвэрлэх үйлдвэр байгуулах төлөвлөгөөгөө хоёрдугаар сард зарласан. Хари барилгын материал үйлдвэрлэгч “Fixit” өнгөрсөн жилээс эхлэн Украины баруун хэсэгт шинэ үйлдвэрлэлийн талбай байгуулж байгаа бол “Bayer AG” компани үр тарианы үйлдвэрлэлд хөрөнгө оруулалт хийхээ зарлажээ.
Австрийн “Waagner-Biro Bridge Systems” компани гол мөрөн, хөндийг гаталсан ган гарц хийдэг бөгөөд Украины баруун хэсэгт аль хэдийнэ тодорхой хэмжээний бүтээн байгуулалтыг эхлүүлээд байна. Гүйцэтгэх захирал Ричард Кершбаумерын хэлснээр хэдэн 10 жилээр үргэлжлэх их ажил тэднийг хүлээж байгаа аж.
Ирээдүйд АНУ болон Европын компаниуд сэргээн босголтын гэрээний гол хувийг авах магадлалтай. Гэхдээ Турк энэ хооронд багагүй ахиц дэвшил гаргаад амжжээ.
Туркийн барилгын гүйцэтгэгчид дайны хоёр жилийн хугацаанд ойролцоогоор нэг тэрбум ам.долларын өртөгтэй 70 төслийг гүйцэтгэсэн байна. Тэдгээрээс хамгийн том нь гэвэл “Онур” групп Ирпин дэх гүүр зэрэг дэлбэрсэн гүүрүүдийг засварлаж байна. Мөн тус групп нь Өмнөд Солонгосын “Samsung C&T” корпорацитай хамтран Украинд зөөврийн эмнэлгүүдийг барьж өгчээ. Ирээдүйд “Онур” групп Днепр олон улсын нисэх онгоцны буудлын дахин төлөвлөлтийг сэргээхийг хүсч байна. “Онур”-ын Украин дахь ерөнхий зохицуулагч Эмре Караахметоглу хэлснээр тэд Украинд 4000 гаруй машин техниктэй. Тэдэнд гол тулгамдаад буй асуудал нь ажилчин олох явдал аж.
Истанбулд төвтэй “Догус констракшн” олон жилийн турш үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа Украинд байгаа бөгөөд Их Британийн дэмжлэгтэйгээр гурван гүүрийг сэргээн засварлаж байна.
Гадаадын компаниудаас гадна дотоодын компаниуд ч сүйрсэн дэд бүтцээ засч, сэргээн босголтын бэлтгэлийг хангах ажлыг үргэлжлүүлсээр байна. Ган үйлдвэрлэгч хамгийн том компани “Metinvest BV”-ийн тооцоолсноор томоохон хэмжээний сэргээн босголт эхэлмэгц 5-10 жилийн хугацаанд орон сууц, нийгмийн дэд бүтцийг сэргээхэд 3.5 сая тонн ган шаардлагатай болох аж. Сайн мэдээ гэвэл тус компани энэ хэрэгцээг хангахад бэлэн гэдгээ мэдэгджээ.
Эх сурвалж: BLOOMBERG
